Son.az "Baku Network"da dərc olunmuş məqaləni təqdim edir:

Amma kulislərdə mənzərə bir qədər fərqli idi. Sonradan məlum oldu ki, həmin şouda nümayiş etdirilən robotların bir çox hərəkətləri uzaqdan idarə olunurdu - Tesla əməkdaşları başqa məkandan prosesi nəzarətdə saxlayırdılar. Bu operatorlar robotların tamaşaçılarla qarşılıqlı əlaqəsini koordinasiya edir, nasazlıqların və pauzaların qarşısını alırdılar. Bəli, Optimus müstəqil şəkildə hərəkət edə bilir, lakin həmin "insani yumşaqlıq" arxasında hələlik real insan idarəçiliyi dayanırdı.

"Biz, Robot" şousu və Maskın səhnə tamaşası

"Biz, Robot" tədbiri Cybercab pilotsuz taksi layihəsinin təqdimatı ilə birləşdirilmişdi. Qonaqlar ilk dəfə prototiplərlə ünsiyyət qura bildilər: robotlar içki süzür, "daş, qayçı, kağız" oynayır, əl verir, qədəh uzadırdılar. Hətta "Optimus-barmen"lərdən biri zarafatla dedi: "Mənə insan kömək edir". Amma Mask səhnəyə çıxanda bu faktı açıq şəkildə dilə gətirmədi.

O, yenidən inqilab vəd etdi. Onun sözlərinə görə, Optimus uşaqlara baxacaq, itləri gəzdirəcək, ot biçəcək, alış-veriş edəcək, dərs deyəcək, içki hazırlayacaq və sadəcə dost olacaq. Qiymət intervalı - 20-30 min dollar. Mask bu robotu "sənayenin növbəti zirvəsi" adlandırdı və bildirdi ki, "insanın tapşırdığı hər işi görə biləcək".

Səhnədən laboratoriyaya - real imkanlar və gözləntilər

Bu, Teslanın robotlarını birbaşa ictimaiyyət qarşısında göstərdiyi ilk tədbir idi. 2022-ci ildə prototipi səhnəyə əl ilə çıxarırdılar. Sonrakı illərdə robotlar kubikləri çeşidləyir, hətta ritmik hərəkətlər edirdi. İndi isə artıq addımlayırdılar - hərçənd hələ operator nəzarətində.

Investorların marağı isə rekord səviyyədə idi. Mask iddia edir ki, gələcəkdə robotlar Tesla-ya avtomobil istehsalından daha çox gəlir gətirəcək. Onun səhmdarlarla təsdiqlənmiş kompensasiya paketi birbaşa olaraq növbəti on ildə bir milyon Optimus robotunun satışına bağlanıb. Yəni bu, Tesla-nın "fiziki bədənli süni intellekt" erasına mərcidir.

Səhnə arxasındakı improvizasiya

Hazırlıqla tanış mənbələr bildirir ki, Optimusu tədbirə daxil etmək qərarı yalnız təqdimata üç həftə qalmış qəbul edilib. Proqram təminatı tam hazır olmadığından, uzaqdan idarə etmə variantı seçilib. Başqa sözlə, robotlar daha çox simvolik "şou elementi" kimi çıxış edirdilər.

Əslində tədbir Cybercab robotaksisinin təqdimatı üçün nəzərdə tutulmuşdu. Qonaqlar - investorlar, analitiklər və Tesla pərəstişkarları - pilotsuz avtomobillərlə qısa marşrut keçib yeni texnologiyanı yaxından görməli idilər. Mask planlaşdırırdı ki, Tesla Semi yük avtomobili, yeni sifariş platforması və proqram abunə modelləri barədə danışsın. Amma o, bu məqamların çoxunu çıxardı və ya ixtisar etdi.

İctimai reaksiya: heyranlıq və məyusluq

Tədbirə reaksiya birmənalı olmadı. Bəziləri üçün şou məyusluq idi - çox vəd, az konkretlik. Nəticədə Tesla səhmləri iki ayın ən böyük enişini yaşadı. Amma digərləri üçün Optimusla görüş bir epifaniya effekti yaratdı.

Laffer Tengler Investments şirkətinin direktoru Nensi Tengler qeyd etdi: "Optimus bütün şounu kölgədə qoydu. Addımladı, rəqs etdi, və inanılmaz dərəcədə insani göründü". Wedbush analitiki Den Ayvz təqdimatı "gələcəyə baxış" adlandırdı və dedi ki, "bu robot, insanın təqlidindən çox, artıq reallığa çevrilib".

Deepwater Asset Management şirkətinin partnyoru Cin Mynster etiraf etdi ki, uzaqdan idarə olunduğunu bilmirdi, amma "bu, gələcəyin texnoloji potensialına açılan bir pəncərə idi".

Beləcə, səhmdarlar üçün nəzərdə tutulan şou, əslində, müasir texnoloji dövrün dərin ziddiyyətini açdı: bir tərəfdə - insan səviyyəli süni intellekt arzusu, o biri tərəfdə - hələ də "pərdəarxası insana" ehtiyac duyan reallıq.

Bu ziddiyyət - avtonomluq və illüziya, tərəqqi və təqlid arasında - günümüzün əsas sualını ortaya qoyur: bəşəriyyət doğrudanmı humanoidlərin dövrünə qədəm qoyur, yoxsa hələ o dövrün prelyudiyasını səhnələşdirir?

Robotlar erasına doğru - yeni iqtisadi metafora

Texnoloji yarış artıq həlledici mərhələyə girib. İlon Mask Tesla Optimusu səhnəyə çıxaranda dünya yalnız texniki yenilik deyil, həm də yeni bir dövrün metaforasını gördü. Hərəkət edən, öyrənən və insanla təmas quran bu humanoid artıq yeni iqtisadi modelin simvoludur - əməyin və texnologiyanın, intellektin və alqoritmin, insanın və maşının sərhədləri getdikcə silinir.

2022-ci ildən bəri Tesla Optimus layihəsini süni intellekt strategiyasının əsas istiqamətlərindən biri kimi irəli aparır. Mask dəfələrlə vurğulayıb ki, şirkətin robototexnika bölməsi avtomobil biznesi qədər vacib olacaq. Onun məntiqində bu, təkərli maşınlardan insan dünyasında hərəkət edən maşınlara keçiddir.

Bu ideya yeni deyil, amma ilk dəfə ciddi maliyyə, mühəndis və bazar dayağına söykənir. ABŞ, Çin, Yaponiya və Cənubi Koreya şirkətləri artıq "bədənli süni intellekt" sistemlərinə milyardlarla dollar yatırırlar - yəni təkcə məlumatı analiz edən deyil, real mühitlə qarşılıqlı əlaqəyə girən texnologiyalara.

İnvestisiya mərkəzlərinin proqnozlarına görə, 2050-yə qədər dünyada insanın gördüyü fiziki və zehni funksiyaları yerinə yetirən bir milyarddan çox robot işləyəcək. Bazar həcmi isə illik 5 trilyon dolları keçəcək.

Tesla növbəti onilliyin ortalarınadək bir milyon Optimus istehsalını planlaşdırır. Parametrlər cəlbedicidir: hündürlüyü 1.70 m, çəkisi 70 kq, 45 kq daşıma qabiliyyəti, Dojo çipi və Tesla avtomobillərində istifadə olunan neyroşəbəkə arxitekturası ilə tam inteqrasiya.

Maskın optimizmi təsadüfi deyil - səhmdar şurası onun kompensasiya paketini birbaşa bu robotlaşdırma proqramının uğuruna bağlayıb. Yəni investorlar artıq "robotların gündəlik həyatın bir hissəsinə çevriləcəyinə" inanıblar.

Yeni sənaye inqilabının astanasında

Sahədə rəqabət isə ildırım sürətilə genişlənir. Apple ev və xidmət robotları üzrə gizli tədqiqat aparır. Foxconn Texas zavodlarında artıq sənaye androidlərindən istifadə edir. Norveçin 1X şirkəti Neo adlanan ev robotunun seriyalı istehsalına hazırlaşır - qab yuyan, paltar yığan, əşyaları gətirən "ağıllı köməkçi".

2025-ci ildə Humanoid Systems UK ikiayaqlı logistik robot istehsalına başladı, Çinin UBTech şirkəti isə otellər və tibb müəssisələri üçün Walker X modelini təqdim etdi. Yaponiyada Honda və SoftBank yaşlılara qulluq edən robot-assistentləri sınaqdan keçirir.

Maşın öyrənməsi, sensor texnologiyası və mini-elektronika sinergiyası artıq reallığa çevrilib: indi təkcə insanabənzər robot yaratmaq yox, bunu iqtisadi cəhətdən də sərfəli etmək mümkündür.

Analitik hissə

1. Demoqrafik və iqtisadi kontekst

Aparıcı sənaye dövlətləri eyni anda iki qarşılıqlı problemi yaşayır - əhalinin qocalması və əmək qüvvəsi çatışmazlığı. ABŞ, Almaniya, Yaponiya və Cənubi Koreyada 65 yaşdan yuxarı insanların payı artıq 20 faizi keçib. Eyni zamanda xidmət, logistika və sosial qayğı sahələrində aşağı və orta ixtisaslı işçilərə tələbat durmadan artır.

İqtisadçıların hesablamalarına görə, 2035-ci ilə qədər robotlar əmək çatışmazlığının 10 faizini kompensasiya edə biləcək. Bu, xüsusilə miqrasiya siyasəti məhdud, əmək haqqı isə yüksək olan ölkələr üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.

2. Texnoloji yetkinlik və infrastruktur

İnsanabənzər robotların meydana çıxması bir texnoloji sıçrayışın deyil, bir neçə inqilabi prosesin qovuşmasının nəticəsidir - neyron şəbəkələr, enerji sistemləri, kompozit materiallar və mikromexanika istehsalı bu sahədə birləşdi.

Müasir ötürücülər insanınkına yaxın hərəkətləri mümkün edir, enerji qənaətli batareyalar isə bir neçə saatlıq avtonomluğu təmin edir. Ən əsas yenilik - robotun ətraf mühiti "anlamaq" və qarşılıqlı əlaqə zamanı öyrənmək qabiliyyətinə malik vahid İA modellərindən istifadə imkanının yaranmasıdır.

3. Geosiyasi və strateji aspektlər

Humanoid robotların istehsalı artıq sadəcə kommersiya layihəsi deyil, qlobal texnoloji rəqabətin bir parçasına çevrilib. ABŞ və Çin bu sistemləri gələcəyin strateji infrastrukturunun elementi kimi görür. Məlumatlara, alqoritmlərə, komponentlərə və robot texnologiyasının standartlarına nəzarət "yumşaq texnoloji suverenlik" forması alır.

Çin şirkətləri həm aparat təminatçısı, həm də neyron modellərin tədarükçüsü olmağa can atır, ABŞ korporasiyaları isə proqram inteqrasiyası və istifadəçi ilə qarşılıqlı təmas dizaynına üstünlük verir. Avropa isə investisiya həcmi baxımından geri qalsa da, normativ gündəmi - İA etikası və təhlükəsizlik standartlarını - irəli aparır.

İnkişaf ssenariləri

1. Əsas ssenari - "Texnoloji normallaşma" Ehtimal: təxminən 60 %.

Bu variantda insanabənzər robotlar tədricən istehsal və məişət infrastrukturunun tərkib hissəsinə çevrilir. 2030-cu illərdə Tesla, Foxconn, Hyundai, 1X və bir neçə Çin konsorsiumu sənaye və logistika yönümlü bir bazar formalaşdırır.

Optimus robotlarının kütləvi tətbiqi ilk olaraq zavodlarda və anbarlarda başlayır, burada onlar monoton və riskli əməliyyatları yerinə yetirirlər. 2030-cu illərin ortalarına doğru bu robotlar xidmət, təhlükəsizlik, tibb və yaşlılara qayğı sahələrinə daxil olur.

Bir cihazın qiyməti 20 min dollardan 8-10 min dollara düşür və bu, onları kiçik biznes və fərdi istifadəçilər üçün əlçatan edir. Humanoidlərin payı ümumi robot bazarının 3-5 faizinə çatır.

Əmək bazarına təsir isə idarəolunan səviyyədə qalır: insanlar nəzarət, proqramlaşdırma və sistemlərin təlimi sahələrinə keçir. Tesla liderliyini qoruyur, amma bazarın bir hissəsini daha ucuz və modul həllər təklif edən Asiya istehsalçılarına verir. Dünya "insan-maşın əməkdaşlığı" erasına daxil olur - kəskin sosial silkələnmələr olmadan, amma əmək balansı dəyişərək.

2. Optimist ssenari - "Robotizasiya yeni sənaye inqilabı kimi" Ehtimal: təxminən 25 %.

Bu halda texnologiyaların inkişaf tempi gözləniləndən daha sürətli olur. Enerji səmərəliliyi və sensor sistemlərində irəliləyiş robotları tam avtonom edir. Süni intellekt fiziki bədənə inteqrasiya olunur - "bədənli şüur" yaranır.

Robotlar artıq köməkçi deyil, rəqəmsal iqtisadiyyatın tamhüquqlu iştirakçılarına çevrilir. Onlar tibbdə, nəqliyyatda, tikintidə, kənd təsərrüfatında, hətta fəlakət və münaqişə zonalarında fəaliyyət göstərirlər.

Qlobal iqtisadiyyat yeni məhsuldarlıq dalğası yaşayır. 2040-cı ilə qədər humanoid bazarının həcmi 10 trilyon dolları keçir, onların qlobal ÜDM-də payı isə 7 faizə yaxınlaşır.

Bu ssenaridə Tesla artıq avtomobil şirkəti yox, fiziki məkanlara İA sistemlərini inteqrasiya edən sənaye liderinə çevrilir. Optimus "mobil inqilab" dövründə iPhone kimi yeni platformaya dönür.